กระบวนการพัฒนาครูที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา (Professional Development’ Process Integrated Research-based Learning, Coaching and Mentoring, and Contemplative Education for In-service Teachers)

ผู้วิจัย

เทพพร  โลมารักษ์ และบัญชา นวนสาย

บทคัดย่อ

ABSTRACT The purpose of this research was to study the process of professional development integrated Research-based learning, Contemplative education, and Coaching and mentoring for in-service teachers. The population in this research was 40 teachers in Buriram Province. Research instruments were (1) Research-based learning, Contemplative Education, ad Coaching and Mentoring Observational form according to professional development programs, (2) behavior observational form according to indicator and standard to assess teachers’ learning management and performance competencies aligned with integrated Research-based learning, Contemplative Education, and Coaching and Mentoring Strategies. Mean and standard deviation were used for analyzing quantitative data. Content analysis was employed for analyzing qualitative data. The research findings revealed as follows: 1. In-service teachers can learn from participating in the professional development workshop. They also understand their roles of supervisor, role of teacher as learners in professional learning community. 2. In-service teachers understand how to integrate the process of professional development process integrated Research-based learning, Contemplative education, and Coaching and mentoring to develop their skills and competency in teaching and learning management. 3. Performance and competencies of teachers’ according to participate in the professional development workshop, skills and techniques in leaning management revealed that: 3.1 Behavior observational form according to indicator and standard to assess students’ learning management integrated RCC in 5 aspects of assessment--including self-ethics, professional ethics, ethics towards users, ethics towards society, and ethics towards co-professionals—were at the high level in all aspects of assessment 3.2 Behavior observational form according to indicator and standard to assess performance competencies aligned with integrated Research-based learning, Contemplative education, and Coaching and mentoring—including setting behavioral objective, learning design, assessment, and media/resources supported learning-- were at the high level in all aspects of assessment Keywords: Professional Development Process, Research-based Learning, Contemplative Education, Coaching and Mentoring, Integrated Instruction บทคัดย่อ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศึกษากระบวนการพัฒนาครูในเครือข่ายฝึกประสบการณ์วิชาชีพ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์โดยบูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา ประเมินและติดตามผลการพัฒนาครูในเครือข่ายฝึกประสบการณ์วิชาชีพ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์โดยบูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ครูในเครือข่ายฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ กลุ่มตัวอย่างได้มาจากการการเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) เป็นครูในเครือข่ายฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา บุรีรัมย์ เขต 3 จำนวน 40 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบประเมินแนวทางการจัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา โปรแกรมการอบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติตนของครู ตามตัวชี้วัดการประเมินนักศึกษาครูด้านการเรียนรู้ที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง และแบบประเมินคุณภาพของกิจกรรมการจัดการเรียนรู้แบบบูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย ระบบพี่เลี้ยง และจิตตปัญญาศึกษา ของครูในสถานศึกษา การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติพื้นฐาน ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนการวิเคราะห์เชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา แสดงให้เห็นว่า 1. ครูประจำการสามารถประยุกต์ใช้ความรู้ที่ได้จากการอบรมเชิงปฏิบัติการที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง ในการตระหนักถึงบทบาทของตนเองในการสอน การแนะนำและการโค้ช และทราบแนวทางในการสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้วิชาชีพ 2. การบูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยงกับกิจกรรมการเรียนการสอนรายวิชาต่าง ๆ ทำให้ครูผู้สอนสามารถบูรณาการเทคนิคการสอนและกิจกรรมที่สอดคล้องกับการจัดการเรียนการสอนได้อย่างหลากหลายตามกระบวนการที่ได้อบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การออกแบบการจัดการเรียนรู้ที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง 3. ครูประจำการมีทักษะและสมรรถนะด้านการสอน ครูสามารถประยุกต์ใช้ความรู้ที่ได้จากการอบรมเชิงปฏิบัติการที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง ในการออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในชั้นเรียนได้ 3.1 พฤติกรรมการปฏิบัติตนของครู ตามตัวชี้วัดการประเมินการปฏิบัติการสอนของครูด้านการจัดการเรียนรู้ที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง ในด้านจรรยาบรรณต่อตนเอง ด้านจรรยาบรรณต่อวิชาชีพ ด้านจรรยาบรรณต่อผู้รับบริการ ด้านจรรยาบรรณต่อผู้ร่วมประกอบวิชาชีพ และด้านจรรยาบรรณต่อสังคม อยู่ในระดับมากทุกด้าน 3.2 สมรรถนะการจัดการเรียนรู้ครู ตามตัวชี้วัดการประเมินครูที่บูรณาการแนวคิดโครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา และระบบพี่เลี้ยง ด้านการกำหนดจุดประสงค์ ด้านการออกแบบการเรียนการสอน ด้านการวัดและประเมิน และด้านการใช้สื่อ/แหล่งเรียนรู้สนับสนุนการเรียนรู้ อยู่ในระดับมากทุกด้าน คำสำคัญ: กระบวนการพัฒนาครู โครงงานฐานวิจัย จิตปัญญาศึกษา ระบบพี่เลี้ยง การเรียนการสอนแบบบูรณาการ

บรรณานุกรม

บรรณานุกรม กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). การวิจัยเพื่อการเรียนรู้. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว. กาญจนา คุณรักษ์. (2540). การออกแบบการเรียนการสอน.นครปฐม: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร. กาญจน์วริษฐา ชูกำลัง .(2557). แนวทางการพัฒนาครูด้านวิชาการในโรงเรียน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษา พิจิตร เขต 2: บทความวิทยานิพนธ์ หลักสูตรครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขา การบริหารการศึกษา ปี พ.ศ. 2558 โครงการเอกสารวิชาการการเรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. (2552). จิตตปัญญาศึกษา คืออะไร. (พิมพ์ครั้งที่ 1). นครปฐม: ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. ชลลดา ทองทวี และคณะ. (2551). บทความการประชุมวิชาการประจาปี 2551 เรื่องจิตตปัญญา ศึกษา การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์. กรุงเทพฯ: โครงการศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. เตือนใจ เกียวซี. (2553). ผลการจัดกิจกรรมการสอนรายวิชาความเป็นครูและการพัฒนาวิชาชีพครู ด้วยกระบวนการจิตตปัญญาศึกษา. คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม. ทรงชัย อักษรคิด .(2556). การพัฒนาครูผู้บริหารสถานศึกษา และศึกษานิเทศก์ของสํานักงานเขตพื้นที่ การศึกษาประถมศึกษาสมุทรปราการ เขต 1 โดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยง.วารสาร ศึกษาศาสตร์ปริทัศน์ ปีที่ 30 ฉบับที่ 2. เทียมจันทร์ พานิชย์ผลินไชย .(2557). การประเมินโครงการพัฒนาครูคุณภาพโดยใช้กระบวนการสร้าง ระบบพี่เลี้ยง ของคณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวรและสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มัธยมศึกษา เขต 38 และเขต 39 ร่วมกับสำนักงานเขตพื้นที่ประถมศึกษาสุโขทัย เขต 2 : วารสารวิชาการและวิจัยสังคมศาสตร์ : ปี ที่ 9 ฉบับที่ 27กันยายน –ธันวาคม 2557. ทิศนา แขมมณี. (2543). การจัดการเรียนการสอนโดยยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง: โมเดลชิปปา. ในพิมพันธ์ เดชะคุปต์ และคณะ (บรรณานุกรม). ประมวลบทความนวัตกรรมเพื่อการเรียนรู้สำหรับครูยุคปฏิรูป การศึกษา (หน้า 1 -22) กรุงเทพฯ : คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ทิศนา แขมมณี. (2550). ศาสตร์การสอน: องค์ความรู้เพื่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. ประเวศ วะสี. (2537). ยุทธศาสตร์ทางปัญญาแห่งชาติ. กรุงเทพฯ : มูลนิธิภูมิปัญญาร่วมกับสมาคม นักข่าวแห่งประเทศไทย. ธนา นิลชัยโกวิทย์. (2551). หนังสือรวบรวมบทความการประชุมวิชาการประจำปี 2551 เรื่องจิตตปัญญา ศึกษา การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์. กรุงเทพฯ: โครงการ ศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. เบ็ญจมาศ อินทร์ฤทธิ์ .(2556). การนิเทศการศึกษาด้วยกระบวนการสอนแนะ (Coaching) และพี่ เลี้ยง (Mentoring) เพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ครูผู้สอนใน โครงการยกระดับคุณภาพครูทั้งระบบตามศักยภาพโดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยง Coaching and Mentoring. สืบค้นจาก : https://sites.google.com/site/benjasingburi/ngan- wicay-coaching-khru-khnit ประเวศ วะสี. (2551). หนังสือรวบรวมบทความการประชุมวิชาการประจำปี 2551 เรื่องจิตตปัญญาศึกษา การศึกษาเพื่อพัฒนาความเป็นมนุษย์. กรุงเทพฯ: โครงการศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล. ปองทิพย์ เทพอารีย์. (2551). การศึกษาการพัฒนาตนเองของครูในโรงเรียนอนุบาลเอกชน กรุงเทพมหานคร. สารนิพนธ์ กศ.ม. (การบริหารการศึกษา). กรุงเทพฯ: บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิ โรฒ. อาจารย์ที่ปรึกษาสารนิพนธ์: ผู้ช่วยศาสตราจารย์ดร.พวงรัตน์ เกสร แพทย์. พิสิษฐ์ แก้ววรรณะ. (2557). การพัฒนาครูด้านการจัดการเรียนรู้ ตามแนวทฤษฎีการเรียนรู้เพื่อ สร้างสรรค์ด้วยปัญญา: National and international Conference Interdisciplinary Research For Local Development Sustainability. ปรีดา ศรีเศษมาตย์ . (2542). การศึกษาเพื่อเสนอรูปแบบการพัฒนาบุคลากรในโรงเรียนประถมศึกษา สังกัดสำนักงานการประถมศึกษา จังหวัดมหาสารคาม. กรุงเทพมหานคร : ฐานข้อมูลวิทยานิพนธ์ ไทย. ภุชงค์ บุญอภัย .(2557). รูปแบบการพัฒนาครูผู้สอนกลุ่มสาระวิทยาศาสตร์ โรงเรียนประถมศึกษา : กรณีศึกษาโรงเรียน บ้านมะขาม (สาครมะขามราษฎร์) จังหวัดจันทบุรี : วารสารการบริหาร การศึกษา มหาวิทยาลัยบูรพา ปีที่ 8 ฉบับที่ 1 เดือนตุลาคม 2556 - มีนาคม 2557 มาเรียม นิลพันธุ. (2557). การประเมินโครงการพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยง ของ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษากาญจนบุรี เขต 3.(449-461). วารสารวิชาการ Veridian E-Journal ปีที่ 7 ฉบับที่ 1 เดือนมกราคม – เมษายน 2557 สนอง โลหิตวิเศษ. 2546. การศึกษาตลอดชีวิต: กับการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตชาวชนบท (ออนไลน์). สืบค้น จาก: http://edu.swu.ac.th/ae/websnong/web01/inform.htm [30 ตุลาคม 2549] สมเกียรติ ทานอก และคณะ. (2556). การพัฒนาครูโดยใช้กระบวนการสร้างระบบพี่เลี้ยง Coaching and Mentoring: คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา สุพรรณี อาวรณ .(2557). การพัฒนาครูในการจัดการเรียนรู้ด้านการคิดวิเคราะห์ โรงเรียนผาน้ำทิพย์วิทยา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 27: วารสารบัณฑิตวิทยาลัย พิชญทรรศน์ 9(2): ก.ค.- ธ.ค. 2557 สลักจิต ตรีรณโอภาส. (2553). การศึกษาผลการพัฒนาความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ด้วยกระบวนการเรียนรู้ แนวจิตตปัญญาศึกษา รายวิชาจิตวิทยาสำหรับครู นักศึกษาโปรแกรมวิทยาศาสตร์ ทั่วไป. คณะครุ ศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม สลักจิต ตรีรณโอภาส. (2554). การวิจัยและพัฒนาศักยภาพครูด้านการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรียนด้านการ เห็นคุณค่าในตนเอง ด้วยกระบวนการจิตตปัญญาศึกษาโดยใช้โรงเรียนเป็นฐาน. คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม สมศักดิ์ สินธุระเวชญ์. (ม.ป.ป.). การพัฒนากระบวนการเรียนการสอน. เอกสารทางวิชาการ อันดับที่ 3 กรุงเทพฯ : พิมพ์ที่สำนักพิมพ์วัฒนาพานิชสำราญราษฎร์. สมหวัง พิธิยานุวัฒน์ และทัศนีย์ บุญเติม. การสอนแบบ Research Based Learning.วารสารวิธีวิทยาการ วิจัย 6 (มกราคม-มิถุนายน 2537) : 1-14. สุเทพ อ่วมเจริญ ประเสริฐ มงคล และวัชรา เล่าเรียนดี (2555). รายงานการวิจัย การพัฒนาการสอนวิชา “การพัฒนาหลักสูตร” สำหรับนักศึกษาบัณฑิตศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. โสภณ แย้มทองคำ. (2552). การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมคุณลักษณะความเป็นครูของข้าราชการครูทุน โครงการส่งเสริมการผลิตครูที่มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ (สควค.). ปริญญานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาหลักสูตรและการสอน คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัย ศิลปากร. อมรวิชช์ นาครทรรพ. (2546). “เรียนรู้คู่วิจัย: กรณีการสอนด้วยกระบวนการวิจัยภาคสนาม วิชาการศึกษา กับสังคม คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การเรียนการสอนที่มีการวิจัยเป็นฐาน”. พิมพ์ ครั้งที่ 2 กรุงเทพฯ: คณะครุศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. อรอุมา รุ่งเรืองวณิชกุล. (2556). การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมสมรรถนะครูนักวิจัยด้วยการบูรณาการ กระบวนการเรียนรู้ สำหรับข้าราชการครู สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 2 ปริญญานิพนธ์ กศ.ด.(การศึกษาผู้ใหญ่). กรุงเทพฯ:บัณฑิตวิทยาลัยมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. อาชัญญา รัตนอุบล. (2547). การสอนแบบเน้นวิจัยโดยใช้สัญญาแห่งการเรียนรู้ ในไพฑูรย์ สินลารัตน์ (บรรณาธิการ), การเรียนการสอนที่มีการวิจัยเป็นฐาน. หน้า 61-79. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ : คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.