1. ความรู้เกี่ยวกับไวรัส
โรคระบาดที่เกิดจากไวรัสเคยเกิดขึ้นหลายครั้ง บางครั้งระบาดไปทั่วโลก บางครั้งก็ระบาดเฉพาะพื้นที่ โรคระบาดที่มาจากไวรัส มีผลต่อชีวิต ความเป็นอยู่ของมนุษย์อย่างมาก ไวรัสเป็นจุลินทรีย์ที่มีขนาดเล็ก สามารถก่อให้เกิดการติดเชื้อได้ (infectious agents) ทั้งในมนุษย์ สัตว์ พืช และ สิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ที่มีเซลล์ (cellular life) บางชนิดก่อเกิดโรคร้ายแรง และระบาดติดต่อกัน ส่งผลกระทบกว้างขวาง ทั้งทางด้านสุขภาพ ร่างกาย เศรษฐกิจ สังคม ฯลฯ การเรียนรู้เกี่ยวกับไวรัส จึงเป็นเรื่องที่สำคัญ ที่ทำให้เราเข้าใจและมีความรู้เกี่ยวกับไวรัส เพื่อประโยชน์ต่อตนเอง สังคม และประเทศชาติต่อไป
รู้จักไวรัส
ไวรัสโคโรนา
การค้นพบไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2
การตั้งชื่อ ไวรัสโคโรนา และการตั้งชื่อโรค
โครงสร้างของไวรัส SARS-CoV-2
วิวัฒนาการของไวรัส
2. รู้จักโรคโควิด 19
แต่เดิมองค์การอนามัยโลกตั้งชื่อโรคระบาด มักตั้งตามชื่อคนค้นพบ เช่น Graves’ disease ตั้งตามสถานที่เกิด เช่น อีโบลา (Ebola) ตามชื่อประเทศ เช่น ไข้หวัดใหญ่สเปน แต่นับตั้งแต่การเกิดโรค SARS ระบาดเป็นต้นมา ได้หลีกเลี่ยงการอ้างอิงถึงชื่อ คน สัตว์ สถานที่ ชื่อเมือง ชื่อที่มีความอ่อนไหวสูง ชื่อวัฒนธรรม ซึ่งอาจจะมีผลกระทบต่อความรู้สึกของประชาชน การตั้งชื่อจึงหลีกเลี่ยงการตั้งชื่อโรค ไม่ให้มีผลกระทบดังกล่าว ทางองค์การอนามัยโลก (WHO) ตั้งชื่อโรคระบาดใหม่จากไวรัสโคโรนานี้ว่า COVID-19 มาจากคำว่า Coronavirus Disease 2019 เราเรียกสั้น ๆ ว่า โควิด19 (COVID-19) และเรียกไวรัสที่ทำให้เกิดโรคว่า Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2)
ลักษณะของโรค
อาการที่สำคัญ
การรับเชื้อ การฟักตัว การแพร่เชื้อ
ข้อมูลที่สำคัญเกี่ยวกับโรค และ อัตราความรุนแรง
3. พื้นฐานการตรวจวินิจฉัยโรคโควิด 19
ในการป้องกันการระบาดของเชื้อ โควิด 19 ได้ดีที่สุดอย่างหนึ่ง คือ การค้นหาผู้ป่วยให้พบโดยเร็วที่สุด แล้วทำการคัดแยก เพื่อการรักษาและป้องกันการแพร่เชื้อต่อไปยังผู้อื่น แต่เนื่องจาก ผู้ที่ได้รับเชื้อ อาจจะยังไม่แสดงอาการ หรือ ผู้ป่วยส่วนหนึ่ง มีอาการไม่มาก อีกทั้ง กระบวนการตรวจเชื้อโควิด 19 มีกระบวนการที่ยุ่งยาก และต้องใช้ห้องปฏิบัติการ จึงต้องมีการคัดกรองเบื้องต้น หาผู้ต้องสงสัย เพื่อให้การตรวจหาผู้ป่วย มีประสิทธิภาพสูงสุด
เกณฑ์ความเสี่ยง และการคัดกรอง
การวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ
RT-PCR และ Rapid test
แนวทางการรักษา โควิด 19
แนวทางการพัฒนาวัคซีน
พลาสม่ากับ โควิด 19
4. ระบาดวิทยา
การระบาดของโรค โควิด 19 กำลังได้รับความสนใจไปทั่วโลก เพราะเป็นโรคติดต่ออุบัติใหม่ เมื่อเริ่มระบาด ทุกคนยังไม่มีภูมิต้านทาน เชื้อจึงกระจายได้เร็ว เราใช้วิทยาการระบาดเพื่อศึกษาการกระจายการติดเชื้อของโรคติดต่อ และใช้รูปแบบการคำนวณทางคณิตศาสตร์ สร้างรูปแบบจำลองมาช่วยในการศึกษาและทำนายปรากฏการณ์ต่าง ๆ ของการระบาด การเรียนรู้รูปแบบจำลองการกระจายการติดเชื้อทำให้เกิดความเข้าใจ เรียนรู้ ปรับใช้ และนำมาวางแผนการป้องกัน ควบคุมโรคระบาดได้ ความรู้เหล่านี้เป็นเรื่องน่าสนใจที่ควรศึกษาอย่างยิ่ง
พื้นฐานการระบาด
ปัจจัยการระบาด Transmission factor
โมเดลวิทยาการคำนวณ กับการระบาด
ปัจจัยการควบคุมการระบาด
ยุทธศาสตร์การควบคุมการระบาด
การแก้ปัญหาของประเทศไทย
5. การป้องกัน
การระบาดของโรคโควิด 19 เป็นการระบาดกระจายครอบคลุมพื้นที่ประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก วันที่ 30 มกราคม 2563 องค์การอนามัยโลกประกาศให้การระบาดของโรคโควิด 19 เป็นเป็นภัยพิบัติฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระดับโลก มีแนวโน้มจะเป็นโรคระบาดที่อยู่กับเราไปอีกนาน จนกว่าจะมียารักษาที่ดี หรือมีวัคซีนป้องกันโรคได้ การที่ต้องอยู่กับโรคนี้ไปอีกนาน การเรียนรู้เกี่ยวกับโรค วิธีป้องกัน เป็นหนทางหนึ่งที่จะทำให้เราปรับตัว และอยู่ร่วมกับโรคนี้ได้ ประเทศไทยมีมาตรการที่จะรณรงค์ให้คนไทยช่วยกันป้องกันตนเองและผู้อื่น ถ้าคนไทยมีความรู้ความเข้าใจ ในเรื่องการป้องกันตนเอง และผู้อื่น ก็จะมีส่วนช่วยลดปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นและลุกลามเป็นความเสียหายใหญ่ได้
ความสำคัญของการป้องกัน
การลดการสัมผัส การล้างมือ
หน้ากากอนามัย
การเว้นระยะห่าง (Social distancing และ Personal distancing)
การกักกันตัวเอง (Quarantine)
6. เรียนรู้จากข้อมูล และสถิติเกี่ยวกับโควิด 19
การระบาดของเชื้อโควิด 19 ส่งผลกระทบต่อทุกคนในวงกว้าง ประชาชนจึงให้ความสนใจ มีการติดตามข้อมูลข่าวสาร ทางรัฐบาล โดยศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (ศบค.) มีการแถลงข่าว และให้ข้อมูลต่อเนื่องทุกวัน มีการใช้ตัวเลข และสถิติ เพื่อให้ความรู้ เพื่อทำให้ประชาชนเข้าใจสถานการณ์การระบาดของประเทศไทยและทั่วโลก ทำให้ประชาชนได้เรียนรู้ เข้าใจมากขึ้น การเรียนรู้จากข้อมูล และสถิติเกี่ยวกับโรคโควิด 19 จึงมีความน่าสนใจ และเป็นประโยชน์ ช่วยให้เกิดจินตนาการ และการวิเคราะห์ เรียนรู้ได้ด้วยตนเอง เนื้อหาของบทเรียนนี้ จึงมีความสำคัญที่น่าศึกษา และติดตาม
ระบบข้อมูล และแหล่งข้อมูล
การใช้สถิติ ประเมินความรุนแรง
โมเดล และการพยากรณ์แนวโน้ม
การควบคุม R0 ให้ลดลง
7. ผลกระทบจากการระบาดของโรคโควิด 19
โรคโควิด 19 เป็นโรคอุบัติใหม่ และยังมีองค์ความรู้ไม่มาก ต้องศึกษาค้นคว้า และเรียนรู้ ศึกษา เพื่อใช้ความรู้ป้องกันโรค พัฒนายาและวัคซีน เพื่อชนะการระบาด อีกทั้งโรคมีความรุนแรง มีอัตราเสี่ยงสูง ทั้งยังแพร่กระจายได้ง่าย บุคคลเสี่ยง เช่นผู้สูงอายุ ผู้มีโรคประจำตัว อาจรุนแรงที่ต้องเข้าเป็นผู้ป่วยวิกฤติ ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ ทำให้เกิดความกลัว โดยเฉพาะในยุคที่มีสื่อสังคมเสนอข่าวสารมากมาย ข้อมูลที่นำเสนอ บางครั้งอาจมีความจริงเป็นบางส่วน หรือเป็นกรณีที่เกิดขึ้นได้ แต่น้อย ๆมาก แล้วเติมด้วยความเห็น มีทั้งด้านบวก หรือด้านลบ จึงทำให้เป็นข่าวที่น่ากลัว ผู้สื่อข่าวก็มักจะลงพาดหัวข้อข่าวให้ดูตกใจ ทั้ง ๆ ที่ ภายในเนื้อหาข่าวอาจไม่รุนแรง หรือเป็นคนละด้านกับหัวข้อข่าว สิ่งที่สำคัญในการบริโภคข่าวสาร จึงต้องแยกความจริง และความเห็นของผู้นำเสนอออกจากกัน ต้องมีสติ คิด วิเคราะห์ได้ อีกทั้งการระบาดของ โควิด 19 เป็นการระบาดทั่วโลก ส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง และมีผลกระทบที่รุนแรง ในหลาย ๆด้านและต่อเนื่องต่อไปอีกระยะเวลาหนึ่ง ที่ผู้คนทุกคนจะได้รับผลกระทบนี้ ต้องปรับตัวในหลาย ๆ ด้าน
ผลกระทบต่อระบบสาธารณสุข
ผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจ การค้า การทำงาน
ผลกระทบทางด้านสังคม
ผลกระทบทางด้านการศึกษา
8. วินัยการปฏิบัติตามมาตรการและทัศนคติที่ดีต่อผู้ป่วย
เมื่อมีเชื้อโรคร้ายระบาดไปทั่วโลก (Pandemic) รัฐบาลทุกประเทศต่างมีมาตรการในการควบคุมโรคระบาด เพื่อปกป้องประชาชน มาตรการอาจออกมาในรูปแบบขอความร่วมมือให้ช่วยกัน หรือออกมาเป็นกฎหมายข้อบังคับ ทั้งนี้ ความสำเร็จของมาตรการควบคุมการระบาดต้องได้รับความร่วมมือจากประชาชน อีกทั้งประชาชนต้องมีความเคร่งครัด มีระเบียบวินัย และทัศนคติที่ดีต่อการแก้ปัญหาในด้านต่าง ๆ
มาตรการ การควบคุมการระบาดของรัฐบาล
วินัยและการปฏิบัติ เพื่อปกป้องตนเองและผู้อื่น
ทัศนคติต่อผู้ป่วย ผลกระทบทางสังคมและจิตใจ
การสร้างขวัญกำลังใจให้บุคลากรทางการแพทย์
ความคิดเห็น